Dawid Diop „Bratnia dusza”
Nagroda Brookera w 2021 roku.
Przekład Jacek Giszczak

Mała powieść (140 stron), a jest w niej wszystko: okrucieństwo
i odczłowieczające działanie wojny, tragiczna spuścizna kolonializmu, samotność i rodzące się szaleństwo człowieka, który znalazł się tysiące kilometrów od swego kraju i stał się mięsem armatnim na froncie pierwszej wojny światowej.

Dwaj przyjaciele Alfa Ndiaye i Mademba Diop wyruszają
z senegalskiej wioski, która dla nich jest rajem na ziemi, walczyć w wojnie za kraj, którego nie znają, Francję, nie mówią zresztą po francusku. Chcieli poprawić swój los, a znaleźli się w okopach na granicy francusko-niemieckiej, nieważni dla nikogo, jako „czekolada” posyłana do ataku na sygnał gwizdka bezdusznych
i okrutnych dowódców. Kiedy Mademba ginie w makabrycznych okolicznościach, Alfa postanawia się mścić, zaczyna sam zabijać niebieskookich Niemców, rodzi się w mim szaleństwo, którego boją się w końcu jego towarzysze i dowódcy. Zostaje odesłany na tyły, na badania psychiatryczne, ale to jeszcze nie jest koniec jego szaleństwa.

Narratorem opowieści jest sam Alfa. Pierwsza część napisana prostym językiem będąca rodzajem skargi, lamentu trzyma za gardło. Trochę wytchnienia daje część druga, w której Alfa opisuje swoje życie w senegalskiej wiosce, raju położonego obok hebanowego lasu. Kontrast pomiędzy życiem 19-latka
a niewyobrażalnym okrucieństwem wojny sprawia, że trudno zapomnieć tę niepozorną z wyglądu książkę i naprawdę warto ją przeczytać.

Od opisywanych wydarzeń minęło ponad 100 lat. Wydaje się, że okrutne wojny XX wieku niewiele zmieniły w mentalności ludzi. Teraz kiedy dostajemy do ręki polski przekład „Bratniej duszy” kolejna wojna toczy się niedaleko polskiej granicy.

Krystyna Dubaniewicz